مهدی اخوان ثالث

مهدی اخوان ثالث (م - امید) در سال 1307 هجری شمسی، شاعر پرآوازه، ادیب و موسیقی‌پژوه در مشهد قدم به عرصه‌ی هستی نهاد. علی پدر او، یکی از سه برادری بود که از روستای فهرج در استان یزد به مشهد کوچ کرده بود و ازاین‌رو آنان نام خانوادگی‌شان را اخوان ثالث به معنی برادران سه‌گانه گذاشتند.

مهدی اخوان ثالث تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود به پایان رسانید و فارغ‌التحصیل هنرستان صنعتی شد. گرایش به شعر و هنر موسیقی، قسمتی از فعالیت‌های دوران کودکی مهدی اخوان ثالث را تشکیل می‌داد.

ازآنجایی‌که پدرش به شعر علاقه داشت انگیزه‌ی لازم را در مهدی به وجود آورد، و در این مسیر معلمش پرویز کاویان جهرمی نیز از او حمایت نمود. چیزی نگذشت سر از «انجمن ادبی خراسان» درآورد و با بزرگان شعر آن روزگار از نزدیک آشنا شد. از استادانی که او در این انجمن با آنها آشنا شد استاد نصرت (منشی باشی) شاعر خراسانی بود.

مهدی اخوان ثالث در سرودن شعر به سبک کلاسیک در قصیده‌سرایی (به شیوه اساتید کهن خراسان و خاصه منوچهری) و غزل‌سرایی (ارغنون از جمله فعالیت‌های این دوره اوست) و نیز به سبک نو (به شیوه نیما، مانند مجموعه زمستان) طبع‌آزمایی کرد.

اخوان در سال 1329 با دختر عمویش ازدواج نمود. حاصل این ازدواج سه دختر به نام‌های لاله، لولی، تنسگل و سه پسر به نام‌های توس، زردشت و مزدک علی می‌باشد. از حوادث دلخراش دوره زندگی اخوان می‌توان مرگ دو فرزندش را نام برد. در سال 1342 تنسگل دختر سوم وی هنوز چهار روز از تولدش نگذشته بود که فوت کرد و در سال 1353 دختر اولش لاله در رودخانه‌ی کرج غرق گردید، این دو واقعه ضربه‌ی سختی بر او وارد کرد.

از دیگر رویدادهای زندگی مهدی اخوان ثالث، حوادث پیش از انقلاب و قرارگرفتن وی در صفِ مخالفین رژیم بود. پس از کودتای 28 مرداد سال 32، ایران چهره‌ی دیگری به خود گرفت و نظام سیاسی - فرهنگی جامعه‌ی آن زمان به‌کلی دگرگون شد. اخوان نیز مانند بسیاری از اهل‌قلم، دستگیر و روانه‌ی زندان شد. او در این زمان از امضای تعهدنامه جهت آزادی از زندان امتناع کرد و ناگزیر چند ماه در زندان ماند.

پس از آزاد شدن از زندان، اخوان ثالث تا آخر عمر دیگر هیچ‌گاه برای حزب و دسته‌ای خاص فعالیت نکرد و در واقع از کارهای روزمره‌ی سیاسی کناره‌گیری کرد و برای امرارمعاش به روزنامه‌ی «ایران ما» پیوست. اما طولی نکشید که در سال 1344 برای دومین بار راهی زندان شد.

ازآنجایی‌که دوست نداشت تا برای هیچ‌وپوچ زندگی خود را در پشت میله‌ها سپری نماید، خود را از نظرها پنهان کرد. با این اتفاق ماندنِ او در رادیو نیز میسر نبود، زیرا از نظر قانونی این امر با کار دولتی مغایرت داشت، ازاین‌رو تا مدت‌ها با نام همسرش برای رادیو نویسندگی می‌کرد. اما در تابستان 1344 تحملش تمام شد و خود را به زندان قصر معرفی کرد. زندانی شدن اخوان دردسرهای زیادی برای او ایجاد نمود و خانواده‌اش را در تنگنای مادی قرار داد.

مهدی اخوان ثالث که درباره‌ی موضع‌گیری و فعالیت‌های پس از انقلابش ابهام و تناقض زیاد است، در نهایت چهل روز پس از بازگشتش از خانه‌ی فرهنگ آلمان در روز یکشنبه 4 شهریور 1369 در بیمارستان مهر تهران بدرود حیات گفت و پیکرش را به مشهد انتقال دادند و در جوار آرامگاه فردوسی در باغ توس به خاک سپردند.